Een boom voor Levina Teerlinc

In het Koningin Astridpark in Brugge staat de Levina Teerlinc-boom, genoemd naar de zestiende-eeuwse kunstenares die in Brugge werd geboren. Het is een indrukwekkende treurbeuk die je aan de ingang van het pittoreske park verwelkomt.

In het televisieprogramma Meer vrouw op straat, dat in het voorjaar van 2020 op Canvas werd uitgezonden, riep Sofie Lemaire zowel burgers als steden en gemeenten op om werk te maken van meer vrouwennamen om straten, pleinen, bruggen – en ook bomen – mee te sieren. Het leverde 141 nieuwe vrouwennamen in de openbare ruimte op. In Antwerpen kan je sindsdien naar het Clara Peetershof, in Gent kan je wandelen op het Jenny Montignypad en in Brussel kan je door de Chantal Akermanstraat fietsen. Stuk voor stuk toonaangevende vrouwen uit de recente en minder recente kunstgeschiedenis. Levina Teerlinc mag zich trouwens gelukkig prijzen: niet alleen een boom werd naar haar genoemd; ze kreeg ook een eigen straat in een nieuwe Brugse verkaveling.

Al is een boom, pad, hof of straat voor deze dames toch een wat schamele troostprijs. Levina Teerlinc genoot in haar eigen tijd bijzonder hoog aanzien. Na haar opleiding en eerste werkervaring (wellicht) in het atelier van haar vader – de prominente miniaturist Simon Bening – werd ze uitgenodigd door het Engelse hof van de Tudors om als hofschilder én hofdame in dienst te treden. Haar jaarsalaris van 40 pond lag bovendien een stuk hoger dan dat van haar voorganger Hans Holbein, wiens naam wél prominent in de kunstboeken opduikt. Haar uitmuntende miniatuurportretten waren tot in Italië gekend. Ze wordt tijdens haar leven o.a. vermeld in het kunstoverzicht van de Italiaanse geschiedschrijver Lodovico Guicciardini. De mannen die in de negentiende eeuw het West-Europese kunstcanon vastlegden en beslisten wat er in de musea zou hangen, schreven haar en vele andere vrouwen echter volledig weg. In de 20^e eeuw deden verschillende (feministische) bewegingen verwoede pogingen om hen terug een plaatsje te geven, met wisselend succes.

Misschien is het programma Meer vrouw op straat niet meer dan een druppel op een hete plaat geweest, want het aandeel van vrouwen in de naamgeving van ons openbaar domein in Vlaanderen is niet significant gestegen. Er is uiteraard meer nodig voor een mentaliteits- én beleidswijziging. Voor mij persoonlijk was het programma een wake up call en een uitnodiging: wat kan ik met een diploma kunstwetenschappen op zak doen om de talrijke vrouwelijke kunstenaars die onze geschiedenis rijk is, meer aandacht te geven? Om die reden geef ik met veel plezier in maart een lezingenreeks Vlaamse Meesteressen.

Maandag 21 maart 2022 kan je bij het Huis van de Mens in Sint-Niklaas komen luisteren naar het leven en werk van Levina Teerlinc. Heel erg welkom.