Open Salon – The Hidden Life of Trees

Wat bomen ons vertellen en wat wij vertellen over bomen.
Deze grote vriendelijke reuzen hebben al vanouds een belangrijke rol gespeeld in onze (mensen)levens en cultuur. Ze brengen ons tot rust of brengen ons samen. Ze boezemen ons ontzag in of we wanen er een vriend in te herkennen. Ze geven leven, voor ontelbaar veel kleine en grotere wezentjes. Ze overleven ons moeiteloos, of toch, als we ze hun gangetje laten gaan.

De laatste decennia zijn bomen weer erg populair, misschien omdat ze zeldzamer zijn geworden. Zowel in wetenschap als  kunst lijken ze extra aandacht te krijgen. Ook lokale gemeenschappen trekken zich steeds meer het lot van bomen aan, als deel van hun gemeenschap. Sinds 2015 verkiest ook ons land een boom van het jaar, telkens afwisselend eentje uit Wallonië en Vlaanderen, die dan – naar analogie van het Eurovisionfestival – mag meedingen in een Europese competitie. Niet zelden is het een oude robuuste boom die een speciale betekenis heeft voor de bewoners.

Peter Wohlleben scheef met The Hidden Life of Trees een boek waarin hij die populariteit van bomen en bossen aanhaalt en waarmee hij op zijn beurt heel veel mensen warm kreeg om met meer aandacht naar bomen te kijken en bossen te beleven. Hoewel soms eerder filosofisch dan wetenschappelijk onderbouwd (waarom moeten bomen überhaupt vergeleken worden met mensen en mogen zijn niet ‘gewoon’ boom zijn?), was dit boek (en later ook documentaire) voor de mainstream en ook voor mijzelf erg belangrijk om stil te staan bij het belang van bomen, maar vooral ook over hoe bomen eigenlijk in elkaar zitten. Pas wanneer je enig inzicht krijgt in hoe iets werkt, kan je er ook eerbied voor krijgen. Sommigen zouden beweren dat kennis de mystiek ervan wegneemt, ik zou eerder het omgekeerde willen bepleiten.

Nog fascinerender dan hoe bomen precies functioneren (ik ben immers geen boomexpert, noch heb ik daartoe de ambitie), vind ik de verhalen die er leven rond bomen, de manieren waarop kunstenaars zich erdoor laten inspireren of bomen zelf tot hun materie of studieobject maken.

Voor dit Open Salon nodigde ik daarom enkele bijzondere sprekers uit, met heel uiteenlopende achtergrond, maar met elk een bijzondere band met bomen. Kunstenaars, boomexperten, een archeoloog en anderen brengen je elk een ‘verborgen verhaal’ van deze of gene boom.

Met Hanna Sherfedinova, Marleen Vael, Rudy Luijters, Simon De Bock, Stani Vandecatsye, Vicky Lema en Wim Peeters. Gastvrouw: Laureline Soubry.

Programma:

18u: intro door Laureline Soubry
18u10: Stani Vandecatsye
18u30: Marleen Vael
– pauze –
19u: Rudy Luijters

19u30 – 20u30: maaltijd

20u30: Simon De Bock
20u40: Hanna Sherfedinova
– pauze –
21u30: Vicky Lema
22u: Wim Peeters

Over de sprekers:

Stani Vandecatsye is coördinator van de Erfgoedsite in Ename. Al enkele jaren is hij bij de Provincie Oost-Vlaanderen de trekker van het erfgoedbomenproject, waarbij monumentale bomen een tweede leven krijgen door ze te enten en te stekken. Hij brengt ons een verhaal over treurbeuken, spooklindes en welkomstbomen. Over landschapspijn en de zorg voor groene monumenten van morgen.

Marleen Vael is voorzitter van Stoff vzw, een vereniging die een stem geeft aan asbestslachtoffers in het Waasland. Haar mama, Christiane Thijs, was een van die slachtoffers. Ze vertelt ons over een zwarte moerbeiboom. Die staat in een wat onbekend klein parkje, het Brouwershof in Sint-Niklaas, op een boogscheut van een asbestfabriek waar zovele stadgenoten aan de slag waren. Die boom is voor Stoff vzw een levend monument, een aanleiding om openlijk over asbest te kunnen praten.

Als de functies van landschapsarchitect, stedenbouwkundige, ontwerper, schrijver, botanicus, antropoloog, ecoloog en tuinman met elkaar verbonden zouden worden door middel van een cirkelvormige lijn, dan bevindt Rudy Luijters zich als beeldend kunstenaar in het middelpunt van deze cirkel. Hij oefent geen van deze beroepen uit; toch vormen ze een integraal deel van zijn praktijk. Kunstenaar zijn betekent voor hem via veel lijntjes verbonden zijn met tal van disciplines. Door autonoom te interveniëren (soms ook te ‘infiltreren’) in bovenstaande domeinen en vanuit het streven naar een optimale vrijheid daarbinnen, realiseert hij zijn kunst. De vorm daarvan – het planten van een boom, het inventariseren van een lokale flora, het aanleggen van een park of een (kruiden)tuin…– leidt niet altijd tot een als zodanig identificeerbaar kunstwerk.

Simon De Bock is als 11-jarige de jongste deelnemer van het Open Salon. Als lid van de Leesjury las hij vorig jaar ‘De eik was hier’, een filosofisch boek van Bibi Dumon Tak. Het gaat over een echte eik, op de middenberm van een drukke autosnelweg in het zuiden van Nederland. Hij vertelt jullie er graag meer over.

Hanna Sherfedinova is boomtechnisch en ecologisch adviseur bij Pius Floris boomverzorging, onderzoek en advies. Daarnaast is ze actief als vrijwillig onderzoekster aan de KU Leuven, bij het departement bos, natuur en landschap, waar ze zich richt op de sociaal-economische aspecten van bomen. Hanna Sherfedinova is een van de drijvende krachten achter ‘Treetags’, een manier om het belang van bomen zichtbaar te maken voor mens en milieu. Tijdens het Open Salon geeft ze meer uitleg over Treetags en over de belangrijke ecosysteemdiensten van bomen waar we allemaal baat bij hebben.

Vicky Lema is als beeldend kunstenaar gefascineerd door landschappen. Met aquarel, olieverf of potlood in felle kleuren wil ze de omgeving vatten en deze transformeren naar eigen gecreëerde kleurrijke composities. Ze werkt verder aan een reeks waar bomen een centrale plaats innemen in de compositie en verschillende indrukken van de natuur er zich omheen wentelen. Op het Open Salon neemt ze ons mee naar de inhoudelijke diepere gedachten die ontstaan in relatie met de natuur en zo het proces van haar werk blootlegt. Welke relatie ervaart zij als mens en kunstenaar met de natuur en bomen. Ze legt ook de link met het oeuvre van andere bekende en minder bekende kunstenaars en zo toont ze ons hoe bomen als onderwerp in de recente kunstgeschiedenis nog steeds een belangrijke rol spelen.

Wim Peeters is boomliefhebber, -verzorger en -kenner in hart en nieren. Hij doceert over boombeheer aan de Odisee Hogeschool in Sint-Niklaas en de Viveshogeschool in Roeselare. Hij is auteur van o.a. ‘Bomen beter begrijpen’. Op het Open Salon maakt hij graag de brug tussen de wetenschappelijke en artistieke benadering van bomen en vertelt hij ons meer over de schetsen van Francis Hallé. Hallé bestudeerde tropische regenwouden en de boomarchitectuur in oerbossen. Wim Peeters neemt ons mee doorheen het rijke oeuvre van botanische tekeningen die Hallé tijdens zijn onderzoek maakte.

Praktisch

Zaterdag 25 november 2023, 18u tot 22u30
Locatie: Tereken 23, Sint-Niklaas
Toegang = vrije bijdrage om de sprekers te vergoeden.
Doorlopend open bar en maaltijd om 19u30.